De laatste jaren zijn er veel concrete voorbeelden waaruit blijkt dat de ‘menselijke maat’ verloren is gegaan bij de uitvoering van het overheidsbeleid. De Tweede Kamer wil daarom uitzoeken waar het precies misgaat tussen ‘balie en beleid’. In oktober zijn de openbare hoorzittingen van de Tijdelijke Commissie Uitvoeringsorganisatie (TCU) begonnen. Op zich is het natuurlijk goed om dit te onderzoeken, maar eigenlijk is een aantal oorzaken allang bekend, ook in de uitvoering zelf. Dat heeft al geleid tot een nieuwe manier van samenwerking in het wetgevingsproces: LegOps. Wij van Slimmer met Regelgeving vinden het vooral tijd om dit te gaan doen in plaats van te onderzoeken. Voordat we hier op ingaan, eerst even wat meer over de start van het onderzoek.
Een betere uitvoeringstoets
In het Financieel Dagblad werd al de hand in eigen boezem gestoken: “De Tweede Kamer heeft zelf schuld aan uitvoeringsproblemen” (lees hier het artikel van 26 oktober). Tweede-Kamerleden zouden meer oog moeten hebben voor de uitvoerbaarheid van de wetten en de amendementen die ze indienen. De geïnterviewde experts deden direct concrete voorstellen om dat in de praktijk te brengen. Zo stelde ombudsman Reinier van Zutphen voor om ambtenaren van uitvoeringsorganisaties zoals UWV of SVB vooraf te vragen naar de praktische uitvoerbaarheid van de nieuwe wetten en regels. Directeur Kim Putters van het Sociaal en Cultureel Planbureau pleitte ervoor om nog een tweede toetsing te doen nadat de amendementen zijn ingediend en het voorstel door de Kamer is behandeld. En Albert Jan Kruiter van de denktank Instituut voor Publieke Waarden pleitte voor een ‘uitvoeringsreflectie’ van de Kamer: hoe verhoudt deze wet zich tot eerdere regelgeving?
Ambtenarenwijsheid
Een belangrijke rode draad bij de geïnterviewde experts is het voorstel om de professionals, die er in de praktijk mee moeten werken, veel nauwer te betrekken. “Er wordt niet genoeg gedaan met de ‘praktische wijsheid’ van de uitvoerende ambtenaar”, aldus de geïnterviewden. Zowel tijdens de totstandkoming van de nieuwe wet- en regelgeving als bij de uitvoering. Zeker in individuele gevallen zou de praktijk leidend mogen zijn: “Vooral bij complexe hulpvragen weten zij de situatie goed in te schatten en kunnen ze aangeven waar de prioriteiten moeten liggen. Daarom zouden ambtenaren meer de ruimte moeten krijgen om hun eigen afwegingen te maken binnen de wettelijke kaders.”
Wendbaar Wetgeven en LegOps
Vanuit Slimmer met Regelgeving ondersteunen we deze denklijn! Wij zien dit ook concreet terugkomen in het promotieonderzoek van Mariette Lokin. Ze doet een voorstel voor LegOps: een andere manier van samenwerken tussen alle actoren in het wetgevingsproces. De basisgedachte van LegOps is dat bij de totstandkoming van beleid en/ of wet- en regelgeving de (expertise van de) uitvoeringsorganisatie betrokken wordt, inclusief ICT-expertise, zodat het toekomstig beleid in een zo vroeg mogelijk stadium geëvalueerd wordt op uitvoerbaarheid. Lees hier meer over LegOps.
Voeg opmerking toe