Blijft Nederland achter bij het toegankelijk maken van wet- en regelgeving?

Elke Nederlander wordt geacht de wet te kennen. Dan moet iedereen ook toegang hebben tot de wet! Waar je daarvoor in het verleden dikke boeken met Staatsbladen en Staatscouranten door moest worstelen, is daarvoor nu slechts een internetverbinding nodig en de publieke wettenbank wetten.overheid.nl, kortweg wetten.nl.

En waar een jurist genoeg heeft aan “artikel 1:3 Awb” om te weten waar hij moet zoeken, helpt wetten.nl ons burgers om met een simpele link precies bij de juiste tekst te komen, namelijk deze.

Loopt Nederland achter in juridische innovatie in Europa?

Wat schetst dan ook onze verbazing als onze blik valt op het kaartje op deze website. Daar zien we dat Nederland nog niet is begonnen met het toegankelijk maken van wetgeving volgens Europese afspraken. Die afspraken zijn de Europese identificatiecode voor wet- en regelgeving, de European Legislation Identifier (ELI). Een identificatiecode is een manier om eenduidig en uniek te verwijzen naar (onderdelen van) een regeling. De ELI is te gebruiken voor zowel Europese als nationale wet- en regelgeving. Dat is handig voor iedereen die iets over wetgeving wil weten, zowel binnen als buiten Nederland. De ELI reduceert de inspanning om juridische informatie te vinden enorm.

Dus Nederland loopt achter? Dat is toch bijzonder als je kijkt naar wat Nederland al heeft neergezet met wetten.nl, zoals we lieten zien met de link naar artikel 1:3 Awb. En die link verwijst niet alleen naar een specifieke versie van de Algemene wet bestuursrecht, maar ook nog eens naar het specifieke artikel en toont altijd de meest actuele versie. Probeer dat maar eens met wetgeving die uit de Europese instituten zelf komt. Zij zouden volgens dezelfde website vrijwel ‘klaar’ zijn.

Remmende voorsprong

Je zou kunnen zeggen dat Nederland last heeft van de wet op de remmende voorsprong. We hebben hier al sinds 2001 doorlopende teksten van wet- en regelgeving beschikbaar via wetten.nl. Ook kennen we al sinds 2009 een manier om te verwijzen naar wet- en regelgeving: de Juriconnect standaard. De Europese afspraken gaan echter verder. Met ELI is goed gekeken naar wat Europese landen (waaronder Nederland) al hebben gedaan en is ook geleerd van de ervaringen die daarmee zijn opgedaan. Bovendien is gebruikgemaakt van ontwikkelingen in de afgelopen decennia, in het bijzonder rond het Semantic Web (dat bijvoorbeeld ook Google in staat stelt om gestructureerde informatie van websites op te halen op een gestandaardiseerde manier).

ELI – sinds 2017

ELI is al in 2017 als formele EU standaard vastgesteld. Uit de conclusies van de Europese raad (helaas gaat de link naar het gehele document, een link naar een specifieke sectie kan niet worden gemaakt):

“ELI wordt gebruikt voor het creëren van een meer open, rechtstreeks en transparant systeem van toegang tot wetgeving voor burgers, ondernemingen en overheidsdiensten op EU-niveau en daarbuiten.

Het gebruik van de ELI-identificatiecode en gestructureerde metadata om naar wetgeving te verwijzen en deze te classificeren, zorgt voor een betere toegang tot juridische informatie en maakt uitwisseling en hergebruik ervan makkelijker. Zo wordt het proces van kennisgeving van nationale omzettingsmaatregelen aan de Commissie en van de bekendmaking ervan op de EUR-Lex-website door het Publicatiebureau door ELI gestroomlijnd.

Het ELI-systeem:

1. bevordert interoperabiliteit tussen rechtsstelsels, waardoor makkelijker kan worden samengewerkt tussen nationale overheden op het gebied van juridische aangelegenheden en wordt bijgedragen aan de totstandkoming van de ruimte van vrijheid, veiligheid en recht van de Europese Unie;
2. is een motor voor transparantie en openheid, hetgeen de legitimiteit en verantwoordingsplicht van de gebruikende lidstaten versterkt;
3. stelt de gebruikers in staat handmatig ELI-URI’s samen te stellen en zodoende sneller en makkelijker toegang te krijgen tot de wetgeving waarnaar zij op zoek zijn;
4. maakt het doorzoeken van wetgeving in verschillende rechtsstelsels doeltreffender voor burgers en rechtsbeoefenaars;
5. vergroot de doeltreffendheid van de workflow van juridische publicaties, hetgeen leidt tot betere kwaliteit, grotere betrouwbaarheid van wetgeving en tot kostenbesparingen;
6. maakt slim hergebruik van juridische data mogelijk en creëert voor de particuliere sector kansen om nieuwe diensten te ontwikkelen, hetgeen bijdraagt aan de ontwikkeling van de digitale eengemaakte markt.”

Slimmer met regelgeving

Samengevat: met de combinatie van wetten.nl en ELI ben je slimmer met regelgeving. Wat ons betreft laaghangend fruit waar Nederland makkelijk aan kan en ook aan zou moeten willen voldoen. Al was het maar omdat we terecht trots mogen zijn om wat we al voor elkaar hebben. Maar ook om nu te laten zien dat we niet alleen voorop hebben gelopen, maar ook voorop willen blijven lopen!

Wetten.nl kan eenvoudig aan de ELI standaard voldoen 

ELI kent vier pijlers. Het is wat ons betreft relatief simpel om aan die pijlers te kunnen voldoen. We schatten dat ze binnen een jaar alle vier kunnen worden geïmplementeerd op wetten.nl:

• Pijler 1 betreft een identificatie voor wet- en regelgeving die benaderbaar is via het internet (een “http” identifier). Met enige aanpassing zou het huidige Juriconnect daarvoor geschikt gemaakt kunnen worden; wetten.nl kan dan ook met ELI verwijzingen omgaan.
• Pijler 2 betreft gestandaardiseerde metadata over wet- en regelgeving. Met enige aanpassing zou de huidige beschikbare wetstechnische informatie op wetten.nl  hiervoor geschikt gemaakt kunnen worden.
• Pijler 3 betreft het beschikbaar maken van metadata voor gegevensuitwisseling. Zo heeft de Europese Unie al zijn metadata beschikbaar via een database die machine-leesbaar kan worden bevraagd. Ook in Nederland hebben we een dergelijke database (LiDO), deze is echter niet voor machines toegankelijk. Wel is er een Search & Retrieval via URL-service (SRU) die voor machines toegankelijk is. Deze is echter niet gebaseerd op de hiervoor genoemde database. Maar ook dit zou relatief eenvoudig gerealiseerd kunnen worden.
• Pijler 4 betreft een gestandaardiseerde manier om metadata te synchroniseren en uit te wisselen. Meer hierover is op deze pagina te vinden, onder de kopjes “specificatie van pijler IV” en “documentatie over pijler IV”. Ook dit zou niet heel veel moeite meer hoeven te zijn als pijler 1 tot en met 3 zijn geïmplementeerd.

Wij denken dat met een paar stappen en een kleine investering, Nederland niet alleen kan voldoen aan de Europese ELI-standaard, maar daarmee ook weer bij de top van de klas hoort. Passend voor een land dat prat gaat op het huisvesten van belangrijke juridische instellingen.

Nog een wens….

En als de we dan toch bezig zijn, dan hebben we ook nog wel wat wensen… Namelijk niet alleen identificaties tot op het niveau van een artikel, maar ook een manier om tot op zins- of zelfs woordniveau te kunnen verwijzen naar wet- en regelgeving (bijvoorbeeld door het gebruik van de Web Annotation standaard). Wetten.nl zou dan ook geschikt zijn om in de tekst van artikel verwijzingen te maken naar de elementen van het DNA van de wet, waarmee we de burger echt kunnen helpen om wetgeving toegankelijk te maken en deze te verbinden aan de gebeurtenissen in het leven van burgers en bedrijven.