Juridische auteurs verwijzen veel en graag naar wet- en regelgeving. De grondslag van de juridische tekst wordt met deze wetsverwijzingen expliciet gemaakt. Steeds meer auteurs maken hierbij direct klikbare links naar de online wettenbank van de overheid. De lezer kan zo met één klik een aangehaalde regeling of regelingonderdeel raadplegen. Dit is handig en het scheelt zoektijd voor de lezer.
De combinatie van textuele en klikbare links die voor de menselijke lezer waardevol is, blijkt voor machines nog problemen op te leveren waardoor publicaties minder goed vindbaar en herbruikbaar zijn. Daarnaast blijkt het maken van duurzame klikbare links geen sine cure voor een juridisch auteur.
Hoe maak je als juridisch auteur links die voor mensen en machine goed zijn te gebruiken? En waar moet je als auteur op letten om je publicatie zo goed mogelijk vindbaar en bruikbaar te maken, ook voor slimme machines?
Dit artikel is de introductie van een serie van artikelen over het verwijzen en linken van en naar wet- en regelgeving. In deze introductie wordt uitgelegd hoe je als juridisch auteur makkelijk links maakt naar wetten.overheid.nl en hoe deze links worden gebruikt door slimme software. De handleiding voor het maken van links sluit af met de 3 uitdagingen om de bruikbaarheid van klikbare links te verbeteren
Waarde van links
In de online wettenbank (wetten.overheid.nl) staan klikbare links bij bijna alle regelingen en artikelen. Deze links worden door een redactie en door slimme software op wetten.nl toegevoegd op basis van de verwijzingen in de officiële publicaties van de overheid. Deze links helpen de gebruikers om snel relevante jurisprudentie, beleid en publicaties te vinden bij de wet- en regelgeving.
Vanuit wetten.nl wordt elke nacht gezocht naar nieuwe publicaties in collecties van overheidsinformatie die expliciete wetsverwijzingen bevatten. Van de site www.rechtspraak.nl worden bijvoorbeeld alle nieuwe uitspraken opgehaald en gecontroleerd op wetsverwijzingen. Een valide link in de uitspraaktekst naar een bestaande regeling of regelingonderdeel wordt opgenomen in de linkverzameling op wetten.nl. De linkverzameling blijft zo actueel en is bij elk onderdeel op wetten.nl beschikbaar.
Hoewel er al veel links zijn opgenomen in wetten.nl, is dit nog maar het topje van de ijsberg aan relaties tussen beschikbare publicaties en wet- en regelgeving. Er zijn bijvoorbeeld nog veel oudere publicaties die geen klikbare links bevatten, of de klikbare links zijn niet expliciet en precies of het is helemaal niet mogelijk om een link te maken omdat een publicatie niet beschikbaar is en geen unieke link heeft. Deze publicaties ontbreken daardoor niet alleen op wetten.nl, maar zijn ook nauwelijks vindbaar en bruikbaar voor slimme (Ai) toepassingen.
Beter bruikbare wet- en regelgeving vraagt dus om meer en betere klikbare links in publicaties, zowel in officiele publicaties van de overheid als in publicaties van juridische auteurs. Hoe maak je als juridische auteur een link naar wet- en regelgeving?
Denkwerk en handigheid van de auteur en lezer
Het maken van een klikbare link naar wet- en regelgeving vraagt wat denkwerk en handigheid van de auteur. Welke link kies je op wetten.nl? Link je naar de actuele versie van een regeling of regelingonderdeel, of naar een specifieke versie die geldig was op een specifiek moment in tijd? Gebruik je de officiële citeertitel of een eigen titel om voor de lezer de link te duiden? En hoe plak je zo’n klikbare link in Word?
Een klikbare link met citeertitel maken
Wetten.overheid.nl maakt het gelukkig makkelijk voor juridische auteurs om duurzame verwijzingen naar regelingonderdelen te maken. Een auteur zoekt op wetten.nl een relevante regeling of onderdeel op en klikt op het permalink-symbool bij het onderdeel:
Uit het popup schermpje (zie onderstaand voorbeeld) kiest de auteur de passende link en kopieert en plakt de link in Word.
Wetten.nl biedt hiertoe een link die direct in Word kan worden geplakt met de correcte citeertitel (optie 1 in de popup) of een link waar de auteur zelf nog een titel bij kan maken (optie 2 in de popup). Klik op “link kopiëren” en kik in Word op “plakken” en de link is gemaakt. De link voldoet gelijk aan de Nederlandse standaard voor linken naar wetgeving, de Juriconnect standaard. De citeertitel suggestie volgt de leidraad voor juridische auteurs [WoltersKluwer, PDF]. Het maken van klikbare links is met deze hulp eenvoudig.
LINK naar de Actuele versie of een link voor tijdreizigers?
De link die een auteur via wetten.nl maakt is standaard voorzien van een geldigheidsdatum. Dit betekent dat de link altijd blijft verwijzen naar de versie van de regeling die de auteur op het scherm heeft staan. Deze versie van de regeling wordt een “toestand” van de wet genoemd. Voor elke bekendgemaakte wijziging van een regeling bestaat op wetten.nl zo’n toestand. De toestanden van elke regeling zijn beschikbaar tot het jaar 2002 terug. Naar al deze toestanden en de onderdelen in de toestand kan met een link worden verwezen.
De geldigheidsdatum van de toestand in bovenstaand voorbeeld is 1 januari 2019 zoals te zien is in het laatste deel van de link bij “&g=2019-01-01”:
https://wetten.overheid.nl/jci1.3:c:BWBR0002221&hoofdstuk=II&artikel=6&z=2019-01-01&g=2019-01-01
Via de wetstechnische informatie (het i-icoon bij elk onderdeel) kan naar voorgaande toestanden van de regeling worden genavigeerd. Springen we naar de volledige regeling zoals deze geldig was per 1 april 2015, is de volgende link beschikbaar onder het link symbool:
https://wetten.overheid.nl/jci1.3:c:BWBR0002221&z=2016-12-08&g=2015-04-01
Let hier ook op de tweede datum die in de link is toegevoegd die begint met “&z=..”. Deze datum geeft het moment aan dat de regeling wordt bekeken. De zichtdatum maakt het mogelijk om rekening te houden met terugwerkende kracht van een regeling. In het voorbeeld is de regeling is gewijzigd per 8 december 2016 met terugwerkende kracht in dit regelingonderdeel uit 2015 (o.a. Artikel 33a Algemene Ouderdomswet). De toevoeging van de zichtdatum aan de link zorgt ervoor dat de juiste versie van de regeling wordt getoond vanuit de context waar vanuit de link wordt gemaakt, bijvoorbeeld een uitspraak met een datum delict.
Het werken met datums in de link maakt het mogelijk om te kunnen “tijdreizen” door de wet- en regelgeving. De datums zorgen ervoor dat een link altijd naar de juiste geldende versie voor de context van de publicatie linkt op wetten.nl.
Soms zal een juridische auteurs naar een regeling in het algemeen willen verwijzen. Juristen doen dit bijvoorbeeld, omdat de werkelijke benodigde versie pas duidelijk is bij het toepassen van de wet, bijvoorbeeld in relatie tot de datum waarop een vergunning is aangevraagd. Wetten.nl biedt de mogelijk om naar alle versies van een betreffende regeling of regelingonderdeel te verwijzen door de datums uit de link weg te laten. Wetten.nl biedt geen direct kopieerbare link voor dit doel, maar de auteur kan zelf de link maken. Verwijder hiervoor uit de link de eerder genoemde geldigheid- en zichtdatum. Op deze manier zal de link verwijzen naar elke versie van het artikel. Op het moment dat je de link aanklikt, zal wetten.nl standaard de meest actuele toestand tonen.
https://wetten.overheid.nl/jci1.3:c:BWBR0002221
Tip nummer 1 voor de juridisch auteur
Maak een bewuste keuze bij het verwijzen naar een onderdeel van een regeling, zoals een artikel of een lid, om wel of juist geen geldigheids- en zichtdatum in de link op te nemen. Als je als auteur naar het onderdeel in algemene zin verwijst, doe je dat zonder datums. Je verwijst dan naar alle versies van dat artikel in elke toestand van de regeling. Er zijn twee redenen om toch een datum toe te voegen bij het linken naar een onderdeel:
- Maatregel tegen mogelijke vernummering; hoewel wettenmakers zich bijna altijd houden aan de aanwijzingen voor de regelgeving (zie: Aanwijzing 6.17 Aanwijzingen voor de regelgeving), kunnen onderdelen toch een andere nummering krijgen in een nieuwe versie van de regeling. Een link zonder geldigheidsdatum kan dan naar een ander regelingonderdeel gaan verwijzen in nieuwe versies. De geldigheidsdatum garandeert dat naar de specifieke versie van de regeling wordt verwezen waarin het regelingonderdeel voorzien is van de in de link gebruikte nummering.
- Precieze verwijzing naar een versie; je wilt als auteur naar een specifieke geldende versie van een artikel verwijzen. In dit geval helpt wetten.nl om de specfieke versies van het onderdeel te kunnen vinden met behulp van de linktool. We beschrijven de werking van de linktool in de volgende paragraaf.
Het is mogelijk voor elke link in een publicatie te controleren of de betreffende wet- of regelingonderdeel is gewijzigd. De auteur krijgt dan een waarschuwing om de link te controleren omdat er een nieuwe versie van het onderdeel beschikbaar is. Dit gebeurt onder andere in de Wettenpocket auteursomgeving.
Tip nummer 2 voor de juridisch auteur
Gebruik nooit de URL die in de browser zichtbaar is op wetten.nl. Hoewel de URL vaak sterk lijkt op de permalink die wordt aangeboden, is er geen enkele garantie dat deze link blijft werken. De URL van wetten.nl is geoptimaliseerd voor gebruik door Google en webbrowsers, maar niet voor juridische publicaties. De Juriconnect permalink, herkenbaar aan de “jci” code in de link, blijft gegarandeerd verwijzen naar de bedoelde regeling(onderdeel) op wetten.nl.
LINKEN VOOR GEVORDERDEN: de linktool
De popup op wetten.nl om een permalink te maken, toont ook een link naar de “Linktool”. Deze tool is bedoeld voor gevorderde auteurs met specifieke link-wensen. De linktool is een toepassing naast wetten.nl en maakt het mogelijk om diepe links naar artikelen en leden van een regeling te maken, en hierbij eventueel ook voorgaande versies van artikel uit te kiezen. De linktool maakt net als wetten.nl Juriconnect links aan met een passende citeertitel die direct naar Word kunnen worden gekopieerd.
De linktool is vooral voor juridische auteurs in de uitvoeringsorganisaties van de overheid een uitkomst. De linktool maakt het makkelijker dan wetten.nl om deeplinks met juiste geldigheid in uitvoeringsaanwijzingen, bedrijfsregels en ondersteunende softwaretoepassingen te maken. De linktool biedt meer opties dan wetten.nl om direct de geldigheid- en zichtdatum uit de link te verwijderen zodat naar alle versies van een regeling of regelingonderdeel wordt gelinked.
SAMENHANG in PUBLICATIES OP BASIS VAN LINKS
De klikbare links in publicaties worden door slimme software gebruikt om relaties tussen documenten af te leiden. Zo toont wetten.nl bijvoorbeeld bij elk regelingonderdeel ook welke relaties in jurisprudentie, beleid en andere regelingen zijn gevonden die verwijzen naar het betreffende regelingonderdeel. Wetten.nl toont bij elk regelingonderdeel hoeveel relaties per soort publicaties zijn gevonden. In onderstaande afbeelding zijn de relaties bij Artikel 6 Algemene Ouderdomswet opgevraagd door op het relatie-symbooltje en getal () te klikken aan de rechterzijde van de titel van het regelingonderdeel. Wetten.nl toont vervolgens een popup met de verschillende informatiesoorten waarin relaties naar het betreffende artikel zijn gevonden:
Wetten.nl scant elke dag door bekende bronnen met overheidspublicaties zoals rechtspraak.nl en overheid.nl om alle aanwezige klikbare links naar wetgeving op te halen. De aanwezige links worden automatisch gelezen, gerubriceerd en opgenomen in wetten.nl. Op deze manier kan op wetten.nl een actueel overzicht van relaties bij elke regelingonderdeel worden getoond. Wetten.nl houdt hierbij rekening met de geldigheid van de publicatie in tijd en maakt de relatie naar de op dat moment geldige versie van de wetgeving. Hier komen de klikbare links die door juridische auteurs zijn gemaakt tot leven tot een samenhangende verzameling van publicaties. De links dragen zo bij aan een goede vindbaarheid van relevante publicaties.
UITDAGINGEN bij het GEBRUIK van links
De links die worden gemaakt door juridische auteurs zijn niet alleen handig voor de geïnteresseerde menselijke lezer. Slimme software kan de klikbare links gebruiken om samenhang te creëren in juridische publicaties, zoals op wetten.nl wordt getoond. Om optimaal van klikbare links in software gebruik te maken, zijn er nog een paar uitdagingen. Drie uitdagingen worden kort benoemd en in opvolgende artikelen nader uitgewerkt.
Uitdaging 1. Nog weinig klikbare links
De eerste uitdaging is dat er in verhouding nog weinig publicaties beschikbaar zijn met klikbare links. Juridische auteurs maken pas sinds kort veel klikbare links in publicaties. Veel oudere publicaties bestaan uit ongestructureerde tekst met alleen tekstuele verwijzingen naar wet- en regelgeving. Deze publicaties zijn nog actueel en relevant voor juridische gebruikers, maar niet in samenhang vindbaar te maken door het ontbreken van klikbare links. Alle Staatsbladen sinds 1814 zouden bijvoorbeeld in samenhang kunnen worden ontsloten, maar zijn nu alleen als platte tekst en plaatjes beschikbaar.
Om ook bestaande publicaties te voorzien van klikbare links is software ontwikkeld die automatisch verwijzingen herkent in bestaande teksten, de “link extractor”. De Linkextractor wordt nu al toegepast om alle jurisprudentie op rechtspraak.nl te voorzien van gevalideerde, klikbare links en automatisch te koppelen in wetten.nl.
In een volgende artikel zullen we de werking van de linkextractor toelichten.
Lees verder (binnenkort beschikbaar): Linken naar wetgeving voor mens en machine – de linkextractor
UITDAGING 2: DIEPE STRUCTUUR IN PUBLICATIES ONTBREEKT
Naarmate meer informatie aan elkaar wordt verbonden, groeit de behoefte om meer “betekenisvol” te linken. Betekenisvol linken is meer dan een link maken naar een gerelateerd document. Een link naar de volledige Memorie van Toelichting is bijvoorbeeld van weinig waarde voor een lezer. De meeste documenten bestaan uit vele pagina’s en onderdelen waarvan de lezer zelf mag zoeken welk onderdeel precies relevant is. Er zijn twee manieren om een link waardevoller te maken voor een lezer, of dit nu een mens of een machine is. De eerste manier is “deeplinken” in de oppervlaktestructuur van een publicatie. De tweede manier is “betekenisvol linken” in de dieptestructuur van een publicatie.
1. Deeplinken in de oppervlakte
Deeplinken is het verwijzen naar een specifiek onderdeel in de structuur van een document, bijvoorbeeld een artikel, een lid of een specifiek woord van een wettekst. We noemen de opbouw van een publicatie in uniek verwijsbare onderdelen, de oppervlakte structuur van een document. Deeplinks helpen de gebruiker te navigeren door die oppervlakte structuur en zo snel op een relevante plek in het document te kunnen landen, bijvoorbeeld op artikel 17c, tweede lid, van de Algemene Ouderdomswet. Deeplinken verkort de zoektijd voor een gebruiker en maakt het mogelijk om meer precisie te bereiken om relevante zoekresultaten te vinden.
2. Betekenisvol linken in de diepte
Betekenisvol linken is het verwijzen naar een begrip, bijvoorbeeld de “doelgroep” of de “conditie” in een specifiek onderdeel van de wet. Het is een verwijzing naar de dieper liggende betekenis van de tekst. Deze structuur wordt dan ook de dieptestructuur van de tekst genoemd. De betekenisvolle structuur wordt uitgewerkt in de publicatie “DNA van de wet- en regelgeving” op deze site en vormt de basis van de beweging Slimmer met Regelgeving.
Zo precies mogelijk kunnen linken
Voor beide vormen van linken is het belangrijk om precies een specifiek onderdeel in de structuur van een document te kunnen aanwijzen, zowel in de oppervlakte structuur als in de dieptestructuur.
De Nationale wet- en regelgeving op wetten.nl is al dusdanig gestructureerd dat een klikbare link worden gemaakt naar een specifiek artikel of lid en deze herkenbaar te maken voor mens en machine. De eerder genoemde linktool maakt het mogelijk om zo’n deeplink op te bouwen en op te nemen in een publicatie.
Voor decentrale regelgeving, jurisprudentie en andere formele publicaties kan alleen nog op documentniveau een link worden gemaakt. Om deeplinken mogelijk te maken, is het belangrijk dat informatie gestructureerd met onderscheidende onderdelen wordt gepubliceerd. En het liefst als publiek herbruikbare Open Data zodat een link altijd leidt naar een publiek vindbare publicatie. Hier is dus nog veel werk te verzetten om steeds meer gestructureerde publicaties te maken.
Om de dieptestructuur beschikbaar te maken is een andere aanpak nodig. Deze is in het DNA van de wetgeving beschreven. In een volgend artikel zullen beide worden toegelicht.
Lees verder (binnenkort beschikbaar): Linken naar wetgeving voor mens en machine – diep en betekenisvol linken
UITDAGING 3: uniek identificeren is NOODZAKELIJK
De derde uitdagingen met klikbare links komt voort uit de toepassing van wetteksten in het automatisch publicatie- en uitvoeringsproces. Voor veel software toepassing is het nodig om onderdelen in wetteksten exact, uniek en onveranderlijk te kunnen linken. De huidige linkstandaard die in wetten.nl wordt toegepast (juriconnect) is hiervoor niet voldoende. Deze linkstandaard is vooral bedoeld om een goede juridische verwijzing met tijdsgevoeligheid te ondersteunen, en niet om een specifiek regelingonderdeel uniek te kunnen identificeren en door een machine te laten interpreteren. Gelukkig zijn er nieuwe linkstandaarden zoals ELI en Akoma Ntoso die wel uniek kunnen identificeren en bruikbaar zijn voor bijna alle Nederlandse officiële overheidspublicaties.
Lees verder (binnenkort beschikbaar): Linken naar wetgeving voor mens en machine – uniek identificeren in plaats van verwijzen met Akoma Ntoso en ELI.
Afsluiting
De bovengenoemde uitdagingen zullen binnenkort op “Slimmer met Regelgeving” worden uitgewerkt. Zodra een uitwerking beschikbaar is wordt in dit artikel een link geplaatst.
Heb je meer informatie over durzaam linken naar wet- en regelgeving nodig? Of heb je een nieuwe Linked Data toepassing die gebruik maakt van links naar wet- en regelgeving? Laat het ons weten.
Voeg opmerking toe